Od jakiegoś czasu wydaje się, że zabudowa jednorodzinna znacząco się ożywiła. Powstają nowe domy, które są spełnieniem marzeń wielu rodzin. Jak jednak nie popełnić starych błędów w nowym domu… Oto kilka rad.
Pozostawiając bryłę i wielkość domu, usytuowanie, materiały, z jakich jest wykonany i kolor elewacji, skupimy się na przygotowaniu instalacji multimedialnej. Możemy ją nazwać siecią domową lub bardziej celowo siecią LAN (ang. Local Area Network).
Po co o tym piszemy, skoro w każdym projekcie uwzględnione są instalacje. A tak z czystej praktyki i ku zadowoleniu użytkowników. Projekty zazwyczaj uwzględniają instalację RTV, ale taką sprzed 20 lat. Technologia nie idzie, ale pędzi do przodu i aby za nią nadążyć wykonajmy minimum, aby jej sprostać.
Przede wszystkim, zwłaszcza na etapie budowy przygotujmy kanały kablowe. W dobie urządzeń bezprzewodowych, trasy kablowe są podstawą, gdyż nawet urządzenia bezprzewodowe do czegoś trzeba podłączyć: do zasilania, do sygnału, do zarządzania.
Prosimy nie wierzcie ślepo ulotkom reklamowym, które z natury wymieniają same zalety i o wadach nie wspomną. Fizyki nie oszuka, a im wyższe częstotliwości fal radiowych, tym mniejsza przenikalność przez materiały. Krótko mówiąc mikrofale bardziej się odbiją od przeszkód niż przez nie przenikają. Oczywiście różne materiały mają różne właściwości, ale kto buduje papierowy dom…
Na początku należy wybrać miejsce w domu, które będzie punktem centralnej dystrybucji. Ulokowane powinno być w miarę w centralnym punkcie domu, dobrze wentylowane, z przestrzenią do rozbudowy, a jednocześnie z ograniczoną dostępnością dla dzieci i zwierząt. Do takiego miejsca należy doprowadzić zasilanie elektryczne 230V, najlepiej na osobnym obwodzie ze skutecznym zabezpieczeniem przeciwprzepięciowym. Temperatura, zapylenie, ani wilgotność pomieszczenia nie może być zbyt wysoka (temperatura 15-30 stopni C, wilgotność 30-60%). Zazwyczaj wszystkie pomieszczenia mieszkalne mieszczą się w tych granicach. Punkt dystrybucji sieci LAN (PD LAN) może znajdować przy rozdzielni elektrycznej, co jest racjonalnie uzasadnione.
PD LAN to miejsce do centralnego połączenia i zarządzania urządzeniami, usługami i systemami w domu. W to miejsce powinno się schodzić okablowanie strukturalne i instalacyjne systemów multimedialnych, takich jak:
– przyłącz telekomunikacyjny
– instalacja antenowa: radio, telewizja, satelita
– sieć komputerowa
– system monitoringu i alarmu
– systemy sterowania automatyką
– sterowanie środowiskiem obiektu
– system awaryjnego podtrzymania zasilania
Z domu, o ile jest taka możliwość, dobrze wyznaczyć jedno pomieszczenie, które nie musi być duże. Wystarczy 1m2, który np. zabuduje lukę pod schodami. Pomieszczenie, w którym jednak nie trzymamy środków chemicznych, zbytnio się nie nagrzewa (myślę tu o strychach), zbytnia wilgotność i zalania nie wystąpią (myślę o piwnicach).
Dla porządku i estetyki dobrze pomyśleć o skrzyni dystrybucyjnej, najlepiej w standardzie 19″. Jeśli mamy w niej pomieścić wszystkie elementy infrastruktury, nie ma co oszczędzać na wysokości. Nie myślę od razu o stojącej szafie serwerowej, ale nie było by to takie głupie, jeśli tylko jest miejsce. Idąc na kompromis wisząca szafa 19″ 15U-18U będzie w sam raz. Nie ma co montować szafy poniżej 12U wysokości, gdyż z praktyki wiemy, że będzie z czasem za mała. Od razu wyjaśniam, że „U” z ang. Unit oznacza wysokość standardu modułu (ok. 45 mm). 12U oznacza że jesteśmy w stanie w szafie zamontować 12 elementów o standardowej wysokości 1U lub 6 o wysokości 2U lub też dowolna ich kombinacja. W szafie można również zamontować elektryczną szynę DIN i rozszerzyć jej funkcjonalność.
Jeśli w szafie lub skrzynce dystrybucyjnej znajdzie więcej urządzeń, nie zapomnijmy o odpowiednim przepływie powietrza, które będzie obniżać wewnętrzną temperaturę.
Jakie to urządzenia znajdziemy w takiej szafie:
– panel krosowy kończący okablowanie strukturalne i antenowe,
– router/ONU/ONT jako punkt styku usług telekomunikacyjnych
– przełącznik/switch Ethernet z portami RJ45
– rejestrator DVR/NVR pod system kamer
– centrala systemu alarmowego
– centrala systemów inteligentnego sterowania automatyką domową
– serwer przestrzeni dyskowej
– system awaryjnego podtrzymania zasilania elektrycznego – UPS
– sumator/multiswitch/wzmacniacz dla sygnałów antenowych
i wiele innych. Niemal każdy z tych systemów może działać odrębnie, ale w połączeniu, zwiększa się jego funkcjonalność i możliwości.
Trochę wyszliśmy w przód, a na etapie budowy nie można zapomnieć o drożnych traktach kablowych. Na szczególna uwagę zasługuje sformułowanie „drożnych”, gdyż spotkaliśmy się z sytuacją, że zostały położone peszle, ale na etapie budowy zostały zgniecione, zagięte, załamane, urwane lub zasypane i do niczego się nie nadawały. Jest to o tyle ważne, że kucie w nowych tynkach nie jest przyjemne i mile widziane, zwłaszcza że trasy zostały przykryte i działamy na oślep. Jak to zrobić, aby nie żałować… Patrząc od strony PD:
1. Rura do wejścia. Jedna lub dwie rury osłonowe należ ulokować w kierunku ogrodzenia przy bramie i zakończyć w terenie zielonym, puszką, studnią lub zasobnikiem. Pozwoli to na doprowadzenie doziemnego przyłącza telekomunikacyjnego, zasilania i sterowania bramą, połączenia domofonu, oświetlenia bramki, okablowania kamer itd. Proponujemy w tym miejscu rurę karbowaną o średnicy 40 mm z pilotem lub gładką rurę osłonową HDPE. Im większa odległość tym pilot będzie bardziej potrzebny. Przy traktach powyżej 100m należy pomyśleć o rewizji w okolicy połowy trasy.
2. Trakt na dach. Jeśli chcemy zamontować anteny do telewizji naziemnej i satelitarnej, a następnie odbierać sygnał na kilku odbiornikach, na dach będziemy potrzebować ulokować aż 5 kabli koncentrycznych, dlatego rura osłonowa powinna mieć średnicę wewnętrzną co najmniej 25mm. Co ważne rurę należy zamontować tak, aby oprócz kabli nie transportować do środka wody. Chodzi o zawinięcie rury na górze i jej odpowiednie zaślepienie.
3. Media w pokojach. Oprócz salonu i specjalnych pomieszczeń audiowizualnych, można przyjąć że do sypialni, pokojów dzieci, kuchni, gabinetów i pomieszczeń o przeznaczeniu nieokreślonym należy poprowadzić co najmniej: 2 x „skrętka” + 1 x koncentryk. Jest to początkowo koszt instalacji, ale jesteśmy zabezpieczeni i jest duże prawdopodobieństwo, że to okablowanie wystarczy na następne 20 lat.
4. Sieć WiFi w domu. Jest to sieć bezprzewodowa, z której korzysta coraz to więcej urządzeń, dlatego pojawiają się nowe rozwiązania i standardy. Obecny „ac/n” to połączenie w paśmie 2,4 i 5 GHz. Są to mikrofale i mało prawdopodobne jest, że z jednego punktu dostępowego pokryją zasięgiem cały dom jednorodzinny. Nie ma co zwiększać mocy, gdyż to niewiele pomoże. Korzystanie doraźne z repeaterów i wzmacniaczy jest półśrodkiem, który czasem więcej szkodzi niż pomaga. Zdecydowanie lepiej na etapie budowy zabezpieczyć okablowanie pod rozbudowany system WiFi, gdzie jest kilka punktów dostępowych (AP) i kontroler, który zarządza ich pracą, a co za tym idzie siecią bezprzewodową. Obecnie dostępnych na rynku jest wiele rozwiązań, ale na nic się one zdarzą, jeśli nie zabezpieczymy okablowania. Wystarczy jedna „skrętka” na jeden punkt. Skrętka to 4-parowy kabel sieci komputerowej, którym w technologii PoE oprócz sygnału możemy przesłać zasilanie do urządzenia. AP stawiamy w miejscach, gdzie najwięcej urządzeń korzysta z sieci WiFi, w skrajnych pomieszczeniach domu jak również możemy zamontować na zewnątrz, aby mieć dostęp do Internetu w ogrodzie.
5. Monitoring Coraz więcej osób chce mieć pogląd i utrwalać to, co się dzieje w domu i jego okolicy. Głównie chodzi o bezpieczeństwo. Nie dajcie się namówić na kamery po WiFi, gdyż zasilanie do nich i tak będziecie musieli doprowadzić. Tutaj również rozwiązaniem jest „skrętka”, która prześle zarówno zasilanie, jak i sygnał. Jeden kabel – jedna kamera. Co będzie rejestrowane zależy od was, ale zasady bezpieczeństwa sugerują, że będzie to bramka wejściowa, brama wjazdowa, wejścia do budynku, brama garażowa i garaż, budynek gospodarczy. Im więcej kamer, tym większy obszar da się pokryć. Nie popadajmy jednak w przesadę. Zestaw z przedziału 6-16 kamer powinien wystarczyć. Pamiętajcie, że kamery montujemy w miejscach trudnodostępnych, ale nie zasłoniętych. Nie mogą być zbyt wysoko i daleko, bo pokażą obraz poglądowy bez możliwości identyfikacji. Kable dobrze poprowadzić podsufitką dachową do rogów budynku i zostawić w zaznaczonym miejscu. Gdy montujemy kamerę, wystarczy zrobić otwór i wyciągnąć kabel.
6. Instalacja w Salonie. Salon to miejsce, gdzie spędzamy wolny czas, a co za tym idzie korzystamy z urządzeń, które nam go zagospodarują. Instalacja multimedialna jest zbliżona do tej w każdym pokoju, jednak powinna uwzględniać większą liczbę odbiorników: telewizor, dekoder, zestaw HiFI, konsola gier, zestaw kina domowego, aplikacje smartTV, AP i inne. Aby połączyć te wszystkie odbiorniki w system, a wiadomo że lepiej będą działały w połączeniu kablowym, pomijając instalację głośnikową do salonu z PD należy położyć co najmniej: 4 x skrętka + 2 x koncentryk. Nie zapomnijcie także o kanale podtynkowym dla ukrycia kabli do telewizora. Tutaj nie wystarczy rurka 30mm i lepiej skorzystać z dostępnych na rynku gotowych rozwiązań.
7. Rolety w oknach. To bardzo ważne abyście nie zapomnieli o zasilaniu rolet okiennych. Klimat się zmienia i to czuć. Lata są coraz gorętsze i aby się uchronić przez upałem zatrzymajmy go na zewnątrz własnie za pomocą rolet zewnętrznych. Jedni nazywają je antywłamaniowe, ale umówmy się że ich większą rolą jest ochrona przez ciepłem i wścibskim okiem sąsiada, niż przed złodziejem. Sterowanie roletami może się odbywać bezprzewodowo ze sterownika, ale każda z nich musi mieć doprowadzone zasilanie elektryczne 230V. Rozwiązań na rynku jest wiele i dobrze wybrać je na etapie budowy.
8. Inteligentny dom. Pod tym hasłem kryje się wiele rozwiązań. Ogólnie mówiąc to systemy automatyczne, które wspomagają zarządzanie domem. Cokolwiek by to nie było, ma nam służyć i ułatwiać życie. Rozwiązanie takie, to zazwyczaj nie jeden system, ale szereg ze sobą powiązanych urządzeń. Rozważnie dobrany i spójny system spranie zarządza środowiskiem i bezpieczeństwem w domu. Systemy sterują temperaturą, oświetleniem, alarmem, otwarciem i zamknięciem domu. Korzystają z wbudowanych scenariuszy i mogą być sterowane na odległość. Ich głównym elementem jest centralka, która powinna mieć dostęp do elementów, którymi ma sterować. Lokalizacja centralki jest spójna z tym co napisane powyżej i jedynie potwierdza konieczność tworzenia centralnego miejsca dystrybucji multimediów.
9. Awaryjne zasilanie. Przerwy w zasilaniu elektrycznym nie występują często, ale się zdarzają. Zazwyczaj w sytuacji, kiedy aura na zewnątrz jest surowa. Chociaż służby techniczne będą działały szybko, może się zdarzyć, że przerwa potrwa nawet kilka godzin, a w skrajnych przypadkach dni. Nasz nowy dom i jego systemy powinny być na to przygotowane. Podstawowe zabezpieczenie, jakim jest UPS, zda egzamin przez kilka do kilkunastu minut i podtrzyma zasilanie w podłączonym do niego urządzeniu. Posiadając jednak centralny Punkt Dystrybucyjny możemy w dość łatwy sposób zdecydować, na których urządzeniach najbardziej nam zależy i które muszą mieć zasilanie ciągłe. Pod względem bezpieczeństwa będzie to alarm i monitoring. Pod względem środowiska domu będą to sterowniki i pompy centralnego ogrzewania. Pod względem wygody oświetlenie i dostęp do Internetu i innych multimediów. Wszystko zależy od wysokości poboru prądu i czasu jaki ma być podtrzymany w przypadku awarii. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest zestaw przetwornicy prądu stałego z funkcją UPS + akumulator (koniecznie zamknięty bezobsługowy). Zestaw ten przeznaczony jest dla urządzeń o niskim poborze prądu i nie nadaje się pod kuchenki, silniki, grzałki, ale bardzo dobrze się sprawdza do elektroniki, oświetlenia led, pomp CO. Wystarczy wybrać urządzenia i obwody, które zasilimy awaryjnie, zmierzyć ich szczytowy pobór, dobrać stosowną przetwornicę i odpowiednią wielkość akumulatora. Przy poborze 230W, akumulator 12V 100 Ah wystarczy na około 5 godz. pracy urządzeń.
A teraz chyba najważniejsze przy przygotowaniu i budowie infrastruktury kablowej w domu. Podstawą są opisy i dokumentacja. Opisany powinien być każdy kabel po obu stronach. Opis powinien być czytelny i zrozumiały. Zróbcie zdjęcia tras kablowych przed położeniem tynków.
Jeszcze dodam o zapewnieniu odpowiedniej długości kabli, zwłaszcza tych w PD. Dla sprawnego ich zaterminowania, przechodząc przez szafę, powinny sięgać do podłogi.
Jeśli macie Państwo jakieś pytania, chętnie na nie odpowiemy, gdyż w wielu przypadkach nasi monterzy, wykonując przyłącz, musieli balansować na granicy magi, aby wprowadzić kabel do środka i uruchomić usługę. Nasz adres e-mail: biuro@hlg.com.pl